Η ανάπτυξη του λόγου του παιδιού  ακολουθεί ορισμένα στάδια, καθώς  υπάρχουν κάποια βασικά ορόσημα στη γλωσσική του εξέλιξη. Παρόλα αυτά,  το κάθε παιδί μπορεί να  έχει το δικό του ρυθμό ανάπτυξης. Όταν, όμως, παρατηρούνται σημαντικές αποκλίσεις είναι απαραίτητο να γίνεται εκτίμηση από κάποιον ειδικό.

​

Η ακοή, η κατανόηση του λόγου και η ομιλία του παιδιού εξελίσσονται από το πρώτο τρίμηνο της ζωής του και η μη φυσιολογική εξέλιξη αυτών πρέπει να γίνει αντιληπτή κατά κύριο λόγο από τον παιδίατρο που παρακολουθεί το παιδί.

 Ένα παιδί έχει καθυστέρηση λόγου όταν η γλώσσα που χρησιμοποιεί δεν ανταποκρίνεται στο επίπεδο της χρονολογικής του ηλικίας και ο λόγος και η ομιλία του παιδιού αναπτύσσονται με πιο αργό ρυθμό. Το παιδί αργεί να μιλήσει, δυσκολεύεται να κατανοήσει το λόγο και να εκφραστεί. Μπορεί να επηρεαστούν όλα τα επίπεδα του λόγου, όπως είναι η φωνολογία, η σύνταξη, η γραμματική και  το λεξιλόγιο.

Η παραπομπή σε παιδοωτορινολαρυγγολόγο για ακοολογικό έλεγχο κρίνεται απαραίτητη όταν το βρέφος δεν ανταποκρίνεται σε ακουστικά ερεθίσματα ή όταν το παιδί σε ηλικία 12- 18 μηνών δεν εχει αναπτύξει καθόλου λόγο ή δεν εκτελεί απλές εντολές.

Όταν ο γονέας ή ο παιδίατρος ανησυχούν ότι η γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού υπολείπεται σημαντικά σε σχέση με τους συνομηλίκους είναι σημαντικό να γίνεται αξιολόγηση από αναπτυξιολόγο για την εξέταση της ψυχοκινητικής εξέλιξης  του παιδιού. Η ομιλία του πρέπει να συμβαδίζει με τη υπόλοιπη ανάπτυξη του και συνεκτιμάται η γενικότερη εξέλιξη του παιδιού. 

Ο γονέας μπορεί να απευθυνθεί σε λογοθεραπευτή από την ηλικία των 2.5-3 ετών ετών για αξιολόγηση του παιδιού εφόσον ανησυχεί για την εξέλιξη του λόγου του. Αρχικά, μπορεί να γίνει συμβουλευτική στους γονείς για την ενίσχυση της γλωσσικής ανάπτυξης του παιδιού και, εφόσον κρίνεται απαραίτητο, το παιδί ξεκινάει  λογοθεραπεία.

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που ενώ το παιδί αναπτύσσει χωρίς καθυστέρηση την ομιλία, παρατηρούνται δυσκολίες στη γραμματική, στη σύντακτική δομή, το παιδί μπορεί να έχει φτωχό λεξιλόγιο, δυσκολεύεται να ανακαλέσει τις λέξεις, δε μπορεί να οργανώσει το λόγο του και  δε μπορεί να διηγηθεί μία ιστορία ή ένα γεγονός που έζησε. Όταν παρατηρούνται τέτοιου είδους δυσκολίες σημαντικό είναι να γίνεται λογοθεραπευτική εκτίμηση από την ηλικία περίπου των 4 - 5 ετών, καθώς οι γλωσσικές αυτές δυσκολίες μπορεί να έχουν αντίκτυπο στη γλωσσική του έκφραση και στη μετέπειτα μαθησιακή του πορεία.

Πολύ συχνά συναντάμε παιδιά που δυσκολεύονται να μιλήσουν καθαρά και η ομιλία τους δεν είναι καταληπτή. Συνηθέστερα, τα παιδιά μπορεί να δυσκολεύονται με τους φθόγγους ρ, σ, θ, δ.  Από την ηλικία των 4 – 4.5  ετών αν το παιδί είναι δυσκατάληπτο ή δε παράγει σωστά κάποιους φθόγγους μπορεί να γίνει αξιολόγηση της ομιλίας από τον λογοθεραπευτή. Η έναρξη της λογοθεραπείας εξαρτάται από το είδος και τον αριθμό των φωνημάτων που δεν παράγει σωστά το παιδί. Απαραίτητο είναι όμως να έχουν αποκατασταθεί οι αρθρωτικές δυσκολίες του παιδιού πριν τη φοίτησή του στο δημοτικό σχολείο.

Η ομαλή ανάπτυξη του λόγου ενός παιδιού είναι καθοριστικής σημασίας για τη γλωσσική του εξέλιξη και έκφραση. Συνεπώς, η έγκαιρη διάγνωση των δυσκολίων του παιδιού είναι σημαντική όχι μόνο για την  αντιμετώπιση των γλωσσικών δυσκολιών, αλλά και  για την συναισθηματική και κοινωνική εξέλιξη του παιδιού.

 

 

 

 

 

Πρώιμη Παρέμβαση σημαίνει εντοπισμός και έγκαιρη στήριξη παιδιών που έχουν δυσκολίες. Η αποτελεσματική πρώιμη παρέμβαση  αφορά την πρόληψη των δυσκολιών ή την αντιμετώπισή τους προτού αυτές οι δυσκολίες επιδεινωθούν.

​

Η πρώιμη παρέμβαση σημαίνει ακριβώς αυτό: να βρεθούν οι τρόποι, οι τεχνικές και οι συνθήκες, οι οποίες θα βοηθήσουν ένα παιδί με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή αναπηρία να αναπτύξει στο μέγιστο τις ικανότητές του και να είναι από μικρή ηλικία λειτουργικό μέσα στην οικογένεια με στόχο τη λειτουργικότητα στο σχολείο και τα υπόλοιπα περιβάλλοντα.

 

Για να ξεκινήσει η πρώιμη παρέμβαση, χρειάζεται πρωτίστως η αξιολόγηση των δυνατοτήτων αλλά και των δυσκολιών που αντιμετωπίζει το παιδί, προκειμένου να επιλεχθεί ο κατάλληλος τρόπος παρέμβασης ή και θεραπείας. Σε κάποιες περιπτώσεις, η παρέμβαση που δέχεται ένα παιδί σε πρώιμη ηλικία μπορεί να το βοηθήσει να «κλείσει η ψαλίδα» μεταξύ του ίδιου και των άλλων παιδιών της ίδιας ηλικίας, να μπορέσει δηλαδή το παιδί με την ειδική εκπαιδευτική ανάγκη να «προλάβει» τους υπόλοιπους συμμαθητές του στο σχολείο, φτάνοντας μέσω της παρέμβασης/θεραπείας στα αναπτυξιακά ορόσημα του μέσου όρου της ηλικίας του.

 

Πολύ σημαντικό στοιχείο της πρώιμης παρέμβασης, είναι η υποστήριξη και εκπαίδευση της οικογένειας. Η θεραπεία/παρέμβαση που χρησιμοποιείται στο παιδί πρέπει να γίνεται κατανοητή από τους γονείς, ώστε να μπορεί να εφαρμόζεται και στο σπίτι και όχι μόνο σε ειδικά διαμορφωμένα «θεραπευτικά» περιβάλλοντα. Η εμπλοκή των γονέων είναι απαραίτητη για την επιτυχία ενός προγράμματος πρώιμης παρέμβασης.

​

Τομείς ανάπτυξης που ενισχύονται σημαντικά με την πρώιμη παρέμβαση:

• Κινητική ανάπτυξη: η ικανότητα του παιδιού να κινείται, να παρατηρεί ήχους και οπτικά ερεθίσματα.

• Γλωσσική ανάπτυξη: η ικανότητα του παιδιού να αρθρώσει λόγο, να χρησιμοποιήσει σωστό λεξιλόγιο, να επικοινωνήσει.

• Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη: η ικανότητα του παιδιού να συμμετάσχει σε ομαδικά παιχνίδια και δραστηριότητες, να αναπτύξει κοινωνικές σχέσεις με άλλα παιδιά και δασκάλους, να εκφράσει τα συναισθήματά του.

• Γνωστική ανάπτυξη: η ικανότητα του παιδιού να σκέφτεται, να αναλύει, να θυμάται και να μαθαίνει.

​